Яўрэйскае засяленне Адэльска пачалося яшчэ ў канцы XVII стагоддзя. Яўрэі, ў большасці сваёй, займаліся рамяством ці дробным гандлем. У 1849 годзе на адлегласці 1,5 км ад Адэльска для бедных яўрэяў з акольных вёсак было створана земляробчае пасяленне «Калонія Ісаака». Нажаль, да нашых дзён яно не захавалася. У выніку халакоста, які праводзілі фашысты падчас Другой сусветнай вайны, пасяленне было ліквідавана, а жыхары калоніі былі сасланы ў лагеры смерці разам з яўрэямі Адэльска.
Сінагога ў Адэльску была пабудавана ў другой палове XVIII стагоддзя. Па звестках старажылаў, яна згарэла пад час вялікага пажару 9 мая 1940 года, ад якога пацярпела 72 будынка. Памеры сінагогі складалі: 13 х 8.5 м, вышыня - 8 м.
Простая структура сінагогі нагадвала амбар. Жаночая частка яе была з заходняга боку, мужчынская размяшчалася ніжэй уваходнага пакою і была пакрыта цыліндрычным сводам. Прыгожае драўлянае аздабленне з рыбамі і касцяной паліхроміяй надавала будынку асаблівую вытанчанасць.
Прыгажосцю вылучалася сховішча світкаў Торы, выкананае ў барочным стылі.
На працягу ста гадоў яўрэйская абшчына Адэльска не мела ўласнага равіна, а карысталася паслугамі равінаў з бліжэйшых абшчын. У 1887 годзе равінам у Адэльску быў Ісаак Лейб Столяр, які ў 1892 годзе пераехаў у Кузніцу. Яго прыемнікам быў равін Моше Гурвіц (сіяніст, талантлівы прапаведнік, аўтар кніг “Drashot HaRaMa”H” (Вільня, 1910), “Hezyonot HaRaMa”H” (Вільня, 1913), “Hegyonot HaRaMa”H” (Варшава, 1930). У 1907 годзе ён пераехаў у Лігув Ковенскай губерніі, а адтуль у Рослаў Смаленскай губерніі. У 1934 годзе ён эміграваў у ЗША, напісаў яшчэ дзве кнігі, памёр у 1946 годзе. Пачынаючы з 1908 года, у Адэльску служыў равін Лейб-бар Абрагам Цві Сігел.
Напярэдадні Першай сусветнай вайны, шмат яўрэяў з Адэльска выехала ў Амерыку і Паўднёвую Афрыку, гэта прывяло да змяншэння іх колькасці ў мястэчку.
Пасля Першай сусветнай вайны ў яўрэйскай абшчыне Адэльска была сінагога і Бэт-Мідраш (месца вывучэння Торы), быў адкрыты сучасны хэдар (яўрэйская рэлігійная платная пачатковая школа). Настаўнік іўрыта Давід Грыніцкі, які быў аднім з лідэраў сіянісцкага руху моладзі рэгіёну, меў вялікі ўплыў на вучняў. Сем’і, якія былі не здольны аплаціць вучобу ў хэдэры, адпраўлялі сваіх дзяцей вучыцца ў дзяржаўныя школы. У 1920 - 1930-я гг. была разгорнута сіянісцкая дзейнасць, некалькі маладых людзей здзейснілі алію ў Ізраіль (рэпатрыяцыя яўрэяў у Ізраіль).
Месцаразмяшчэнне сінагогі
Чытаць па тэме:
1. Wooden Synagogues of Poland in the 17th and 18th Century // We Remember the Synagogues! [Электронный ресурс]. - 2003. - Режим доступа: http://www.zchor.org/verbin/verbin.htm